O zachowku na przykładzie matki, żony oraz kochanki

Nastepny post dotyczyc będzie zachowku. Dlatego że jednym z najczęściej zadawanych pytań dotyczących prawa spadkowego jest pytanie "Co to jest ten zachowek?". Zasadniczo o zachowku będziemy mówić gównie przy dziedziczeniu testamentowym. Wytłumaczę na prostym przykładzie: Klient ma jednocześnie żonę, kochankę oraz matkę, oprócz nich nie ma żadnej innej rodziny. Uznał, że najlepiej byłoby gdyby jego majątek po śmierci odziedziczyła kochanka. W tym wypadku konieczny jest testament. Załóżmy, że klient w swoim testamencie uczynił dziedziczką kochankę i w ogóle nie wspomniał o żonie, ani o matce. Testament był ważny i nie został obalony. Co w tej sytuacji stanie się ze spadkiem po jego śmierci? 

Zasadniczo spadek odziedziczy kochanka, jednak żona oraz matka będą miały prawo do zachowku. Co mówi na ten temat Kodeks Cywilny? Mianowicie mówi, że zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). 

Co to oznacza w naszym przykładzie? Generalnie nie mamy tutaj zstępnych, mamy żonę oraz matkę. Gdyby spadkodawca nie zostawił testamentu, to każda z nich z mocy ustawy byłaby powołana do polowy spadku. (wynika to z przepisów o kolejności dziedziczenia). Zatem w tym momencie każdej z nich należy się połowa tego udziału, który by jej przypadał z mocy ustawy, natomiast jeśli któraś z nich jest niezdolna do pracy, to aż dwie trzecie wartości tego udziału. W tej sytuacji obie mają do kochanki roszczenie o zapłatę. Myślę, że doskonale widać, iż celem istnienia tego przepisu jest przede wszystkim ochrona najbliższej rodziny zmarłego.

Oczywiście przepisy dotyczące zachowku są o wiele bardziej skomplikowane, czasami zachowek może wystąpić nawet wtedy gdy nie ma dziedziczenia testamentowego, czasem jego wysokość może zostać nawet znacznie obniżona, jednak ten post miał na celu podanie podstawowej wiedzy w prosty sposób. ;)