Poniedzielne refleksje o rozprawach sądowych

Zdarzyło mi się kiedyś trafić w telewizji na rozrywkowy program Familiada nadawany przez Program Drugi Telewizji Polskiej. Zapewne wszyscy wiedzą, że w programie rywalizują dwie rodziny, które starają się odgadnąć jakie odpowiedzi na zadane pytania były najpopularniejsze wśród ankietowanych. Wczorajszy program zainteresował mnie w sposób szczególny, ponieważ jedno z pytań brzmiało: Kto bierze udział w rozprawie sądowej?

Po usłyszeniu odpowiedzi nasunęła mi się pewna refleksja na temat tego, że wielu ludzi jednak nie wie kto bierze w takiej rozprawie udział. (pomijam, czy odpowiedzi, które padają w programie są faktycznie odpowiedziami ankietowanych, czy są wymyślane przez twórców). Zasadniczo wymieniono sędziego, adwokata (ale już nie radcę prawnego), świadka, oskarżonego, prokuratora i protokolanta. Taki zestaw odpowiedzi może sugerować, ze ankietowani kojarzą rozprawy sądowe jedynie ze sprawami karnymi. Jednak warto pamiętać, że w rzeczywistości mamy znacznie większą możliwość, by wziąć udział w sprawie cywilnej. Zatem warto dowiedzieć, jak nazywają się osoby, które biorą udział takim postępowaniu. Przede wszystkim co oczywiste w sprawach cywilnych nie występuje oskarżony.

Najpierw wyjaśnię, że w postępowaniu cywilnym wyróżniamy dwa tryby postępowania - tryb procesowy i tryb nieprocesowy. W trybie procesowym mamy powoda oraz pozwanego. Powód to osoba, która składa pozew, w którym żąda czegoś od pozwanego. Z kolei w trybie nieprocesowym nie składamy pozwu, występuje wówczas wnioskodawca, który składa wniosek a osoby, które biorą udział w tym postępowaniu to uczestnicy. Zasadniczo sprawy rozpoznaje się w postępowaniu procesowym, jednakże są pewne określone typy spraw, które rozpatrywane są w postępowaniu nieprocesowym.

Przykłoadowo: sprawa o rozwód jest rozpatrywana w trybie procesowym, a sprawa o podział majątku wspólnego małżonków w trybie nieprocesowym. Dlatego też, jeśli chcemy się rozwieść musimy wnieść do sądu pozew, a jeśli chcemy po rozwodzie podzielić się majątkiem, to składamy odpowiedni wniosek.

Można zastanawiać się czym różnią się od siebie te tryby? Przede wszystkim tym, że ustawodawca założył, że w postępowaniu procesowym strony mają przeciwstawne interesy, jedna strona bowiem żąda czegoś od drugiej i dlatego wytacza jej proces. Jednakże w praktyce często jest to podział umowny, ponieważ np. w sprawach o podział majątku często uczestnicy wydają się jednak mieć przeciwstawne interesy.